NARODNO POZORIŠTE
je nastojanjem Deoničarskog društva, osnovanog 1877, izgrađeno i svečano otvoreno 25.11.1882. Inače, somborska pozorišna tradicija seže, po zapisima fra Bone Mihalovića, od 1779. kada je franjevac Gerard Boda sa svojim učenicima izveo pozorišni komad. No, pre ovog događaja je verovatno, a nakon toga je i zapisano, da su ovde gostovale mađarske, nemačke i srpske (najviše novosadske) putujuće pozorišne trupe, te je 1813, pored drugih, zabeležena i zabrana izvođenja komada „Crni Đorđe" o Prvom srpskom ustanku. Današnje, profesionalno, Narodno pozorište postoji od 1946. od kada je izvelo preko 500 premijera i više hiljada predstava, uvrstivši se, atraktivnim repertoarom, umetničkim dosezima i visokim nagradama, među vodeće kuće u zemlji.
Još:
Tradicija somborskog pozorišnog pokreta je i u temeljima svesrpskog teatra, preko dela Atanasija Nikolića, pisca tekstova i osnivača prvog srpskog profesionalnog pozorišta u Beogradu „Na Đumruku"; Josifa Šlezingera, kompozitora i dirigenta, začetnika građanske muzičke kulture i aranžera scenske muzike u Srba i Jovana Đorđevića, pisca srpske Himne „Bože pravde", osnivača Društva srpskog pozorišta 1850. u Somboru, Srpskog narodnog pozorišta 1861. u Novom Sadu i Narodnog pozorišta u Beogradu 1868, u koje je iz Sombora doveo Milku Grgurovu „srpsku Saru Bernar". Govoreći o pozorišnoj zgradi recimo da je ona, ukidanjem Akcionarskog društva 1887. u vlasništvu Magistrata grada, kao i to da je u njoj od 1906. prikazivao prve filmove Somborac Ernest Bošnjak, štampar i pečatorezac, filmski producent, reditelj i snimatelj koji je prvi u bivšoj Jugoslaviji primenio novinu „švenk", pokretnu kameru.
detaljnije
HOTEL
Osnovan 1856. imena „Kod francuskog cara", od 1859. je „Lovački rog", a nakon 1920. „Sloboda", koja 2005, privatizovana, postaje „Internacion". U tom međuveremenu menja brojne vlasnike, da bi pred Veliki rat pripala Đuli Semzi, a danas Bogdanu Magliću. No, u starini sve do polovine 20. veka, Sombor je preko hotela, postao nadaleko čuveno balsko stecište sveta sa različitih udaljenosti. Zaživeli gotovo od samog nastanka, balovi se vremenom umnožavaju po različitim profilima profesionalnog i staleškog miljea onih za koje su organizovani. Tako su nastali trgovački, lekarski, advokatski, činovnički, zanatlijski.., ali i lovački, oficirski i drugi balovi. Današnji izgled ceo kompleks je dobio 1980. kada je, uz obnovljeni stari, podignut i novi šestospratni hotel na placu sa koga je uklonjena zgrada iz 1789. i u njoj čuvena kafana „Pakao".
detaljnije
GRADSKA KUĆA
Prepoznatljivi simbol Sombora, je nastala na temeljima palate koju je kao porodični dom, podigao grof Jovan Branković, prvi kapetan vojničke varoši Sombora, 1718, što je sa istočne strane zabeleženo latiničnim brojkama. Zdanje je u značajnoj meri renovirano 1749, za smeštaj Magistrata slobodnog i kraljevskog grada Sombora, a gotovo u celosti je podignuto 1842. za narasle potrebe uprave grada, što je, sa zapadne strane, obeleženo latiničnim pismom. U njezinoj Svečanoj sali su se odigravali najznačajniji događaji iz istorije ove varoši: u noći 13/14.11,1918. je potpisana primopredaja vlasti između srpskog kraljevskog majora Nikole Ilića-Bajka, koji je komandovao četom-prethodnicom srpske vojske, i Lajoša Klajnera, gradonačelnika somborskog. Takođe, po oslobođenju grada 21.10.1944, u ovoj sali je, takođe, izvršena promena vlasti.
detaljnije
GALERIJA „MILAN KONJOVIĆ"
Osnovana je 10.9.1966. donacijom Milana Konjovića (1898-1993) 500 dela rodnom gradu, ali je to blago vremenom uvećao na 1.084 ulja, pastela, akvarela, tempera, crteža..., tako da su brojne mogućnosti bogatih izložbenih postavki. Galerija je dragulj u kulturi grada, hodočasno mesto ljubitelja likovne umetnosti, poštovalaca Maestrova dela posebno, za koje sve više raste interesovanje. Na ovom mestu je 1766, osječki apotekar Ferdinand Plank otvorio prvu apoteku u gradu „Kod zlatnog lava". Nakon njegove smrti 1772. zgrada će promeniti više vlasnika da bi joj 1838. Franc Tuner dao današnji izgled. Od njega je 1864. zakupio, a 1881. otkupio apotekar Emil Gale, te će se dugo među Somborcima za nju održati naziv Galeova kuća.
detaljnije
DEČJA BIBLIOTEKA
podignuta je 1883. kao Mađarska čitaonica osnovana 15.12.1844, na zahtev 129 potpisnika, među kojima je bilo i 30 Srba. Osnivanjem Čitalačkog kružoka br. 46 Sombor - Bečkog udruženja za širenje štampanih dela radi narodnog obrazovanja februara 1857, koji je prerastanjem 14.3.1858. u Udruženje za osnivanje Opštinske biblioteke u Somboru za razvijanje i potpomaganje opšteg obrazovanja, Karlo Bijelicki je postavio temelje Gradske biblioteke na I Generalnoj skupštini Udruženja 2.1.1859. godine. Danas je ovde, uz upravu, smešten i višenamenski galerijski prostor, koji sa već postojećim dečjim odeljenjem predstavlja uvod u obogaćeno moderno čitalište. U dvorištu ispred zgrade su biste tri somborska književna velikana Janoša Hercega, Veljka Petrovića i Laze Kostića.
detaljnije
SOKOLSKI DOM
je podignut 1926. kao potreba već visoko razvijenog sporta, sa dugom tradicijom. Organizovanu formu dobio je osnivanjem Šahovskog društva (1867), Kluba mačevalaca (1872), Somborskog klizačkog udruženja i najstarijeg atletskog kluba „Maraton" (1873), a, naročito zasnivanjem Somborskog sportskog udruženja (1887), sa gimnastičkom, mačevalačkom, plivačkom i atletskom sekcijom, a negovan je i tenis i biciklizam. Godine 1912. osnovan je FK „Radnički", u Celju 1921. somborski apotekar Aladar Erdei, je prvi šahovski prvak Kraljevine SHS, vaterpolisti 1921/24. su neprikosnoveni u državi, a Nađ Stevan i Nikola Grbić su naši prvi olimpijci 1924. u Parizu. U Somboru je 1928. osnovan Jugoslovenski ping pong savez, sa somborcima predsednikom Vuić Samkom i prvim šampionom Jugoslavije u ovom sportu Konjović Miloradom, a tridesetih godina afirmiše se i tenis, sa brojnim pojedinačnim i klupskim titulama prvaka države.
Nakon Drugog rata gimnastičari, a i ostali sportovi svojim rezultatima ne zaostaju za pomenutim: sa OI u Montrealu 1976, Ivica Frgić u rvanju donosi prvu srebrnu medalju, dok u novim sportovima poput ženskog rukometa sa zlatnim i srebrnim odličjima na OI u Moskvi i Los Anđelesu se vraćaju Mirjana Đurica i Zorica Vojinović, a ni ostale OI nisu prošle bez učešća naših sportista i saveznih selektora; Samaržija Josipa, Maširević Milana i Panda Janoša, zaključno sa Londonom, gde su najbrojnije bile kajakašice iz Bezdana. U drugoj polovini sedamdesetih ŽRK „Bane Sekulić" je standardni prvoligaš Jugoslavije i finalista Kupa Evrope 1980, dizači tegova su višestruki prvaci države i učesnici OI, a Filip Krajnović istrajno krči put ka vrhovima svetskog tenisa...
detaljnije
GRADSKI MUZEJ
Bogati žitarski trgovac Anton Fernbah je 1872. dovršio ovo zdanje kao svoj porodični dom, pred kojim će 1912. biti postavljen spomenik Ferencu Rakociju, a pre njega prvi fijakerski plac. Dok su se fijakeri održali do danas, spomenik je uklonjen nakon Velikog rata, kada i zgrada postaje vlasništvo porodice jevrejskog veleposednika Julija Lederera koja će stradati u Drugom svetskom ratu. Od 1945. ovde smešteni Gradski muzej, bogatim arheološkim, istorijskim, etnografskim, likovnim i bibliotečkim, posebno izuzetno vrednom numizmatičkmm zbirkom, je nastavljač tradicije Istorijskog društva Bačbodroške županije iz 1883, nepresušnog izvora spoznaje prošlosti Sombora i Bačke. U novom krilu muzejske zgrade, je smešteno blago savremene likovne umetnosti Jugoslavije 20. veka, dodatno obogativši likovni fond u celini.
detaljnije
CRKVA SV. ĐORĐA
Utemeljena je na mestu pravoslavne crkvice preostale još od Turaka i sve vreme bila posvećena istom svetitelju. Somborci 1717. obnavljaju tu crkvicu, a 1744. joj dograđuju i toranj sa tri kubeta. U njoj se od 1742. čuvaju matične knjige krštenih, venčanih i umrlih. Sadanja crkva je građena od 1759. do 1761, a 1791. je toranj sa tri kubeta zamenjen današnjim. Osvećena je 1778. godine kada u njoj zograf Teodor Kračun završava ikonopisanje. No, Somborci 1865. taj ikonostas sklanjaju, da bi od 1869. do 1873. današnji oslikao ikonopisac Pavle Simić. Vitraži su iz somborske radionice „Stanišić", Hristov grob je 1809. oslikao Pavel Đurković, a ikona sv Nikole je rad Konstantina Danila. Ispod amvona su mošti grofa Jovana Brankovića, kapetana somborskog i vladike bačkog Jovana Jovanovića.
U porti hrama, je zdanje Pravoslavne crkvene opštine izgrađeno 1873, najviše nastojanjem tadanjeg prote somborskog i potonjeg patrijarha srpskog Georgija Brankovića, na temeljima zgrade u kojoj je Avram Mrazović 1.5.1778. zasnovao „Normu", prvi tečaj za obrazovanje učitelja u Srba. Danas je ovde bogati fond knjiga, ikona, portreta ktitora i priložnika hrama i arhiva Srpske pravoslavne crkve u Somboru. U porti su i dva mermerna krsta: veliki iz 1795, koji se do kraja Drugog rata nalazio na trgu, gde je danas njegova replika, a potom unet u portu, kao i manji iz 1856, koji se nalazio pred Kronić-palatom.
detaljnije
CRKVA SV. STJEPANA
Somborski Bunjevci 1818. podnose zahtev Kraljevskom namesničkom veću za dodelu placa za gradnju nove crkve jer je postojeća Crkva sv. Trojstva postala pretesna za sve veći broj vernika. Kako je još 1808. podignuta zgrada županijske administracije, to je najprikladnije bilo da se nova crkva gradi u njezinoj blizini, jer su županijski skupovi počinjali bogosluženjem, te je Senat grada 1828. u te svrhe dodelio zemljište. No, kako je uvek bila velika oskudica sredstava, radovi će početi tek 1860, ali i stati već 1875. zbog visokih vodostaja i nerodnih godina, pa i sami krstovi visoki 73,5 m. su podizani po jakom nevremenu. Crkva je 22.8.1904. osvećena na dan sv. Stjepana kralja, koji je reorganizovao mađarsku državu i Mađare uveo u katoličanstvo, a 22.12.1904, sa samostanom, još u gradnji, uknjižena u korist Karmelskog reda.
Još:
Trobrodnu baziliku, Crkvu sv. Stjepana, bogato opremljenu skulptorskim, drvorezbarskim, slikarskim i vitražnim radovima u stilu tirolske škole, ukrašavaju glavni i osam pobočnih oltara, dok je na masivnim stubovima predstavljena Isusova golgota. Orgulje, sa tri manuala, 47 registara i 3.158 svirala, izgrađene 1925. u radionici „Cecilija" u Salcburgu, bile su treće po veličini u tadanjoj Jugoslaviji. Ovde se bogosluži na mađarskom, hrvatskom i nemačkom jeziku. Veoma dobra saradnja monaha sa gradom ogleda se posebno kroz stavljanje na raspolaganje Crkve za horske svečanosti i doprinos sveukupnoj turističkkoj ponudi Sombora. Godine 2004. je na svečan način obeležena stogodišnjica Crkve, a 2005. Samostana, kao značajne svetkovine grada u celini.
detaljnije
KAPELA SV. IVANA NEPOMUKA
je podignuta 1751. godine donatorstvom Franca de Redla, upravnika carskih dobara u Bačkoj i Sremu, na zemljištu prvobitno otkupljenom za gradnju županijskog cedišta. Međutim, zbog neslaganja monaha franjevačkog reda od toga se odustalo. Tako su otklonjene smetnje za gradnju kapele u čast sv. Ivana Nepomuka, svetitelja i zaštitnika Češke, generanog vikara Praga i kraljičinog ispovednika, koji je 1393. po naredbi kralja Vaclava IV, umoren u reci Vltavi, pošto i po cenu najvećih muka, kojima je bio podvrgnut, nije odao kraljičine ispovedne tajne. Stoga se ovaj, široko poštovani svetitelj, slavi kao zaštitnik mostova, od poplava, ljudskog dostojanstva i ispovedne tajne. Carska naredba iz 1729, da se u svim zemljama austrijske monarhije širi kult novokanonizovanog svetitelja, je tome dala poseban podsticaj
detaljnije
